Wystawa

150 lat temu w Łomży zmarł Jakub Ignacy Waga, jeden z najwybitniejszych botaników polskich pierwszej połowy XIX wieku, autor “Flory polskiej”. Dwutomowe dzieło zawierało opisy 1061 gatunków roślin z terenu Królestwa Polskiego. “Flora polska” jest pierwszym kompletnym przedstawieniem świata polskich roślin, ujętym według najnowocześniejszych wówczas wzorców. Wydanie publikacji stanowiło przełom, nową epokę w pracach florystów. Korzystali z niej polscy botanicy przy różnego rodzaju zestawieniach porównawczych i analizach zmian, jakie zachodzą w naszej florze. Nazwisko Jakuba Wagi znane jest przede wszystkim za sprawą długoletniej pracy naukowo-badawczej, ale pamiętamy też o jego działalności pedagogicznej. Najdłużej, bo aż 34 lata, w zawodzie nauczycielskim przepracował w Łomży.

Jakub Ignacy Waga urodził się 25 lipca 1800 roku we wsi Grabowo, której właścicielem był jego ojciec Bernard Waga. Naukę rozpoczął u pijarów w Szczuczynie, później w Łomży, a następnie kontynuował ją w Szkole Wojewódzkiej w Warszawie. Po uzyskaniu matury w 1821 roku, wstąpił na Wydział Filozoficzny Uniwersytetu Warszawskiego. Można domniemywać, że to właśnie wtedy zaszczepiono mu zamiłowanie do botaniki, szczególnie do zbierania i opisywania roślin. Podczas studiów zetknął się z założycielem warszawskiego ogrodu botanicznego, profesorem Michałem Szubertem, który wywarł bardzo istotny wpływ na zainteresowania naukowe młodego Wagi. Zachęcał on swoich studentów do poznawania flory krajowej przez odbywanie wycieczek w teren.

Po ukończeniu studiów młody przyrodnik został nauczycielem w szkołach Warszawie, a następnie w Radomiu. Latem 1828 roku osiadł na stałe w Łomży, by nauczać w miejscowej Szkole Wojewódzkiej (obecnie I Liceum Ogólnokształcące im. Tadeusza Kościuszki w Łomży). Z uwagi na braki kadrowe, Waga uczył w niej kilku przedmiotów: języka polskiego, geografii, historii powszechnej i Polski oraz kaligrafii. Troska Jakuba Wagi o staranność doboru treści i przejrzystość wykładów stanowiły podstawę sumiennego przygotowania się do zajęć i poważnego traktowania swoich obowiązków. Zachęcał swoich uczniów do poznawania przyrody ojczystej. Organizował wycieczki w teren, podczas których młodzież dokonywała obserwacji i zbierała okazy flory. Jednak głównym celem tych eskapad była nauka zasad ochrony przyrody. Waga starał się wpajać uczniom, jak istotna dla człowieka jest harmonia wśród poszczególnych ogniw ekosystemu i szacunek dla otaczającego środowiska. Można więc przyjąć, że Jakub Waga był jednym z prekursorów ekologii w Polsce. W latach 1833-1839 zorganizował i przeprowadził 60 wycieczek botanicznych, głównie w okolicach Łomży. Traktował je jako element edukacji, a także możliwość poznania własnego kraju – małej ojczyzny.